Boże, Tyś postanowił dokonać zbawienia rodzaju ludzkiego na drzewie krzyża, aby skąd śmierć wzięła początek, stamtąd i życie zmartwychwstało, i aby ten, który na drzewie zwyciężył, na drzewie również został pokonany, przez Chrystusa Pana naszego. (z prefacji o Krzyżu świętym)

Kamień, który odrzucili budujący

Okres Męki Pańskiej nie jest całkowicie odrębnym okresem liturgicznym. Stanowi on organiczną część Wielkiego Postu. Myśl Kościoła skupia się jednak obecnie na osobie Zbawiciela i Jego krwawej męce. W śpiewach mszalnych przemawia prześladowany Chrystus. Ewangelie wyjęte ze św. Jana pozwalają nam śledzić ostatnie dni działalności nauczycielskiej Chrystusa oraz spisek na Jego życie.

Arcykapłan Nowego Przymierza

Kościół uczy nas patrzeć na Mękę Chrystusa jako na ofiarę Arcykapłana Nowego Testamentu, który «przez własną krew wszedł do świątnicy». W tekstach Mszy św. powtarza się kapłański psalm 42. Chrystus wyraża w nim gotowość wstąpienia na ołtarz krzyża. Ofiara Golgoty jest aktem liturgicznym.

Zwycięski Krzyż

Bolesna śmierć Chrystusa na krzyżu stała się zwycięstwem. Szatan, który na drzewie rajskim odniósł zwycięstwo nad rodzajem ludzkim, na drzewie krzyża został pokonany. Równocześnie zostały pokonane grzech i śmierć. Pod krzyżem zaczął się również zwycięski pochód wiary w Zbawiciela. Spełnia się Jego zapowiedź: «Gdy będę podwyższony nad ziemię, wszystko przyciągnę do siebie». Dlatego w liturgii okresu Męki Pańskiej odzywają się już głosy triumfu.

Czytanie Pisma Świętego

W okresie Męki Pańskiej czyta się Proroctwo Jeremiasza, a w ostatnich dniach Wielkiego Tygodnia – jego Treny.

Przepisy obrzędowe

1. Niedziele okresu Męki Pańskiej są 1 klasy i wykluczają wszelkie święta.
2. W okresie Męki Pańskiej zakrywa się fioletowymi zasłonami krzyże i obrazy na znak głębokiej pokuty.
3. W Mszach świętych tego okresu opuszcza się psalm 42 w modlitwach u stopni ołtarza oraz Chwała Ojcu w antyfonie na wejście oraz przy końcu psalmu 25.

Modlitwa okresowa

W Okresie Męki Pańskiej zaleca się odmawianie psalmu 21, który Zbawiciel odmawiał podczas swojej męki, i psalmu 68. Psalm 68 jest mesjański w szerszym znaczeniu tego słowa. Cierpiący Izraelita jest typem biblijnym cierpiącego Zbawiciela. W księgach Nowego Testamentu słowa tego psalmu wielokrotnie są stosowane do Chrystusa.

Psalm 68

Błaganie uciśnionego

Zagraża mi śmierć

Wybaw mnie, Boże, bo wody mi doszły po szyję. Ugrzązłem w błocie topieli i nie ma gdzie stopy postawić; przybyłem na wód głębinę i zalewają mię fale. Zmęczyłem się wołaniem i gardło me ochrypło; osłabły moje oczy, gdy czekam na Boga mojego. Od włosów mej głowy liczniejsi ci, co mnie nienawidzą bez powodu; mocniejsi niż moje kości ci, co mnie niesłusznie zwalczają: czyż to, czegom nie rabował, mam oddać?

Boże, cierpię dla Ciebie

Boże, Ty znasz mój nierozum, me przestępstwa są Tobie nie tajne. Niech przeze mnie wstyd nie okrywa tych, którzy Tobie ufają, Panie, Panie Zastępów. Niech z mego powodu się nie rumienią, którzy Ciebie szukają, Boże Izraela. Dla Ciebie bowiem zniosłem urąganie, wstyd okrył moje oblicze. Dla braci moich stałem się cudzoziemcem i obcym dla synów mej matki. Bo mnie gorliwość o Twój dom pożera i spadły na mnie obelgi złorzeczących Tobie. Postem utrapiłem mą duszę i hańbą mnie to okryło. Zamiast w szatę we wór się ubrałem i stałem się dla tamtych pośmiewiskiem. Siedzący w bramie przeciw mnie plotkują i lżą mnie pijący wino.

Przeto wzywam Twojej pomocy

Lecz ku Tobie, Panie, ślę moją modlitwę, w czasie łaski, o Boże, wysłuchaj mnie według dobroci Twej wielkiej zgodnie z Twoją wiernością w niesieniu pomocy. Wyrwij mnie z bagna, abym nie zatonął, wybaw od tych, co mnie nienawidzą, ratuj mnie z wodnej głębiny. Niechaj mnie fale wód nic zatopią, niech mnie nic pochłonie głębina, niech otchłań nie zamyka nade mną swej paszczy. Wysłuchaj mnie, Panie, bo dobrotliwa Twa łaska; spójrz na mnie według obfitego miłosierdzia swego i swego oblicza nie kryj przed Twym sługą; prędko mnie wysłuchaj, bo jestem w ucisku. Przybliż się do mej duszy i wybaw ją; uwolnij mnie przez wzgląd na moich wrogów. Ty znasz me pohańbienie, mój wstyd i mą niesławę; wszyscy którzy mnie dręczą, są na Twych oczach. Hańba złamała me serce i sił mi zabrakło, na współczującego czekałem, ale go nie było, i na pocieszających, lecz ich nie znalazłem. Do mego pokarmu żółci domieszali, a kiedym pragnął, napoili octem.

Ukarz moich prześladowców

Niech stół ich stanie się dla nich pułapką, potrzaskiem dla ich przyjaciół. Niech zaćmią się ich oczy, aby nie widzieli, spraw, by lędźwie ich zawsze się chwiały. Wylej na nich Swoje oburzenie, niech upał Twego gniewu ich ogarnie. Niech ich mieszkanie będzie spustoszone, w ich namiotach niech brakuje mieszkańców. Bo prześladowań tego, kogoś Ty poraził, i bólu przyczynili temu, któregoś Ty zranił. Do winy ich przydaj winę, niech u Ciebie nie znajdą usprawiedliwienia. Niech będą wymazani z księgi żyjących i niech nie będą spisani z prawymi.

A będę Ci dziękował

Ale ja jestem nędzny i zbolały; niech pomoc Twa, Boże, mię strzeże. Pieśnią imię Boga pochwalę i z dziękczynieniem będę Go wysławiał. Będzie to Bogu milsze niźli bawół, niż cielec, co ma rogi i racice. Patrzcie, pokorni, radujcie się, niech wasze serce ożyje, szukający Boga. Bo Pan wysłuchuje biedaków i swymi więźniami nie gardzi. Niechaj Go chwalą niebiosa i ziemia, morza i cokolwiek w nich pływa. Bóg bowiem ocali Syjon i miasta Judy zbuduje: tam będą mieszkać i posiądą ziemię. Odziedziczy ją potomstwo sług Jego; miłujący Jego imię przebywać w niej będą.